Drugs. We hebben er allemaal van gehoord en misschien mee te maken (gehad). Maar wat zijn drugs precies? Is alcohol ook een drug? En wat moet je denken van de nicotine die in sigaretten zit? Sjoerd Veenstra is sinds 1995 als preventiemedewerker werkzaam bij Verslavingszorg Noord Nederland (VNN) en beantwoordt deze vragen.
Door: Jantsje Walstra
Wat zijn drugs en wat maakt ze zo verslavend?
,, Drugs en alcohol zijn de middelen waar iemand verslaafd aan kan raken. De kern van verslaving is dat er een sterk verlangen aanwezig is om te gebruiken én een gebrek om dat verlangen te kunnen weerstaan. Dit komt door een ‘stoornis’ in het beloningscentrum in de hersenen. Hierbij speelt het geluksstofje ‘dopamine’ een rol. Het geeft een kick als dit vrijkomt.”
Normaal gesproken krijg je die kick bij een mooie zonsondergang, een knuffel of mooie muziek. Dit kan ook opgewekt worden door alcohol en drugs. Die hebben invloed op hoe je denkt, voelt en gedraagt, en die worden daarom gebruikt. ,,Iemand die lijm gebruikt om een fietsband te plakken, is een rijwielhersteller. Iemand daarentegen die de lijm opsnuift om in een roes te komen, is een druggebruiker.” Een hele ernstige verslaving is het roken van sigaretten, door de superverslavende stof nicotine. ,,Behalve verslaving aan middelen bestaan er ook gedragsverslavingen. Bijvoorbeeld gokken, kopen, gamen en seksverslaving.”
Wiet of gamen
De afgelopen jaren is het gebruik van alcohol en drugs bij Nederlandse jongeren gedaald, volgens onderzoek van het Trimbos Instituut. ,,Als jongeren wel verslaafd zijn, is dat meestal aan wiet of gamen. Jongeren experimenteren soms wel met alcohol en drugs. Dat brengt risico’s met zich mee waaronder overdosering, de kans te flippen of onder invloed deelnemen aan het verkeer.”
Oorzaak en gevolg
,,Als je veel zorgen hebt, geen aansluiting ervaart en het gevoel hebt te falen, en je daarbij ook nog onrustig voelt, ligt het gevaar van drugsmisbruik op de loer. Ook het hebben van een psychische kwetsbaarheid leidt sneller tot drugsgebruik, vaak in de vorm van zelfmedicatie. Door het gebruik van drugs ontstaat vaak een onverschilligheid ten opzichte van de omgeving en zichzelf omdat het gebruik van het middel centraal staat. Dit heeft invloed op je relaties, je school of werk en je lichamelijke en psychische gezondheid.”
,,Mensen die verslaafd zijn vertonen vaak stiekem gedrag, komen afspraken slecht na en gebruiken soms smoezen om hun gebruik te rechtvaardigen. Soms ontstaat een verslaving als een uit de hand gelopen gewoonte. Met de jaren ontstaat bij senioren wel eens een verslaving door het nemen van een slaapmutsje voor het slapen gaan.”
Is verslaving te genezen?
,,Eigenlijk niet. Je zult altijd gevoelig blijven voor het middel. Maar verslaving is wel te behandelen. De behandeling bestaat eruit dat we mensen leren met hun verslavingsgevoeligheid om te gaan. Bijvoorbeeld in een leefstijltraining leren mensen hoe ze hun trek in een middel kunnen weerstaan en wat ze moeten doen bij een terugval. Soms is een verslaving zo ernstig (12% van de hulpvragers) dat opname in een ontwenningskliniek nodig is. Van de hulpvragers is 77% man. Van de verslavingen valt 40% onder alcoholmisbruik, 29% onder harddrugs en de rest vooral cannabis en gokken.
Wat doet VNN om verslaving te voorkomen?
Om verslaving tegen te gaan geeft de afdeling Voorlichting en Preventie voorlichting aan ouders. Dit blijkt het beste te helpen om gebruik bij jongeren te voorkomen. Want het is heel belangrijk dat jongeren niet of op zo laat mogelijke leeftijd beginnen met gebruik van alcohol, tabak en andere drugs. Ouders moeten het goede voorbeeld geven en regels stellen. Bijvoorbeeld: geen alcohol en tabak onder de 18 (met als slogan ‘nix18’).
Bezorgde ouders of andere naasten van gebruikers of verslaafden kunnen begeleiding krijgen. Heb je vragen, kijk dan op www.vnn.nl of bel 088 234 34 34.
